Tyranozaur

Najbardziej  nam znany dinozaur. Wielki, potężny, z kłami wielkimi jak banany, szybki, lecz ma bardzo słaby wzrok. Widzi tylko ruch, gdybyśmy stali nic się nie ruszając nie zauważyłby nas.Jednak wątpię w to. Tyranozaur jest bardzo opiekuńczy, to mięsożerca, kanibal. Z filmu o nim dowiedziałam się, że pary wiążą się na bardzo długo, a strata potomstwa jest dla nich przerażająca.
Na pewno jest wam także znany ze sławnego filmu "Park Jurajski" :)


Najważniejsze informacje:

Tyranozaur (Tyrannosaurus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów^[1]. Jedynym gatunkiem z tego rodzaju, którego istnienie zostało potwierdzone i który jest zarazem jednym z najbardziej znanych dinozaurów na świecie, jest Tyrannosaurus rex.
Tak jak inne późne tyranozauroidy, tyranozaur był dwunożnym mięsożercą z masywną czaszką utrzymywaną w równowadze przez długi ogon. Obecnie znane są teropody dorównujące, a nawet przewyższające wielkością tyranozaura. Jednak mierząc niemal 13 metrów długości i ważąc około 6 ton, nadal pozostaje największym znanym tyranozauroidem i jednym z największych znanych drapieżników lądowych wszech czasów.
Skamieniałości gatunku T. rex odkryto w formacjach skalnych zachodniej części Ameryki Północnej, datowanych na ostatnie trzy miliony lat okresu kredy (późny mastrycht, około 68,5–65,5 milionów lat temu). Był to jeden z ostatnich dinozaurów, nie licząc ptaków. Wymarł podczas wielkiego wymierania kredowego. Odnaleziono około 30 okazów, z czego niespełna połowa to w miarę kompletne szkielety. Udało się również odkryć niewielką ilość pozostałości tkanek miękkich zwierzęcia. Materiał kopalny okazał się wystarczający do przeprowadzenia badań dotyczących m.in. tempa wzrostu tyranozaura i jego biomechaniki. Wiele aspektów jego życia, jak zdobywanie pożywienia, fizjologia czy osiągana prędkość, pozostaje jednak przedmiotem sporów.

Morfologia

Porównanie rozmiarów wybranych gatunków wielkich teropodów

Porównanie wielkości kilku najbardziej znanych okazów gatunku 

Tyrannosaurus rex był jednym z największych lądowych drapieżników w historii Ziemi. Największy odnaleziony dotąd, a zarazem najbardziej kompletny okaz to szkielet z Muzeum Historii Naturalnej w Chicago oznaczony jako FMNH PR2081, szerzej znany pod nieformalnym imieniem „Sue”. Są to pozostałości osobnika mierzącego 12,8 metra długości i 4 m wysokości (mierzonej od ziemi do stawów biodrowych)^[2]. Znane są pojedyncze skamieniałości, czy nawet bardzo niekompletne szkielety mogące należeć do jeszcze większych osobników, jednak oparte na tych skamielinach szacunki nie są pewne. Na przykład szkielet tyranozaura odkrytego przez zespół pod kierownictwem Jacka Hornera w 2000 w Montanie, oznaczonego MOR 1126 (nazywanego „C-rex” lub „Celeste”), według wstępnych szacunków poprzedzających dokładniejsze badania miałby być o 10% większy od szkieletu „Sue”^[3]. W historii badań nad tyranozaurem proponowano różne oszacowania masy jego ciała: od niespełna 4500 kg^[4][5], przez 7200 kilogramów^[6] do 9500 kg w przypadku największych osobników^[7]. Obecnie większość szacunków zamyka się w przedziale od 5400 do 6800 kg^{[8][9][10][11]}. Choć Tyrannosaurus rex osiągał większe rozmiary niż późnojurajski teropod Allosaurus, był jednak nieco mniejszy od kredowych drapieżników z rodzajów Spinosaurus i Giganotosaurus^[12][13].
Szyja tyranozaura była zakrzywiona na kształt litery S, podobnie jak u innych teropodów. Była jednak krótsza i bardziej umięśniona, ponieważ dźwigała ciężką głowę. Kończyny przednie składały się z dwóch palców z pazurami i jednego szczątkowego – osiągały one małe rozmiary w porównaniu z resztą ciała, miały jednak mocną budowę. W przeciwieństwie do nich tylne były pod względem proporcji do całkowitej długości zwierzęcia jednymi z najdłuższych wśród wszystkich teropodów. Ogon był bardzo ciężki i długi (czasami składał się z ponad 40 kręgów) i stanowił przeciwwagę dla ciężkiej głowy i tułowia. W związku z dużymi rozmiarami zwierzęcia wiele kości było w środku pustych, co zmniejszało masę szkieletu, nie pozbawiając go wytrzymałości^[14].
Największa znana czaszka T. rex (oznaczona MOR 008), odkryta w Montanie w latach 60. XX wieku, miała długość około 1,5 metra^[15][16]. Duże okna w czaszce zmniejszały jej ciężar i zapewniały powierzchnię przyczepu mięśni, podobnie jak u innych dużych mięsożernych teropodów. Jednakże w innych aspektach czaszka tyranozaura była znacząco odmienna od czaszek innych teropodów nienależących do tyranozauroidów. Niezwykle szeroka w tylnej części, miała wąski pysk, co dawało zwierzęciu możliwość widzenia stereoskopowego. Kości czaszki były masywne, a niektóre z nich, jak na przykład kości nosowe, spojone ze sobą, co sprawiało, że nie zmieniały położenia względem siebie. Tyranozaur miał jednak wiele kości pneumatycznych, co mogło zapewniać im większą elastyczność, jak i zmniejszać masę czaszki. Dzięki tym i innym wzmocnieniom czaszki T. rex miał największą siłę szczęk spośród wszystkich dinozaurów oraz jedną z największych spośród wszystkich poznanych dotychczas zwierząt^[17][18].

Podobnie jak inne tyranozauroidy, T. rex miał uzębienie wyraźnie heterodontyczne^[14][19]. Jego zęby premaksillarne (położone w przedniej części górnej szczęki, odpowiadające siekaczom) były gęsto rozmieszczone i zakrzywione do tyłu. W przekroju miały kształt litery D, miały piłkowane krawędzie, a ich czubki kształtem przypominały dłuto. Kształt zębów zmniejszał ryzyko ich wypadnięcia w chwili, gdy tyranozaur gryzł i szarpał ciało ofiary. Duże ślady po ugryzieniach znajdowane na szkieletach innych dinozaurów wskazują, że tego typu zęby mogły przecinać nawet twarde kości. Często odnajduje się zużyte lub połamane zęby tyranozaura, ale w przeciwieństwie do zębów ssaków mogły być wymieniane przez całe życie zwierzęcia^[14]. Pozostałe zęby także były mocne, jednak ze względu na zakrzywienie kształtem przypominały bardziej banany niż sztylety. Podobnie jak zęby przedszczękowe (premaksillarne), miały piłkowane krawędzie. W porównaniu z nimi były szerzej rozstawione^[20]. Zęby szczęki były większe od wszystkich zębów żuchwy z wyjątkiem występujących w jej tylnej części. Największy znaleziony dotąd ząb tyranozaura miał długość 30,5 cm (wliczając w to długość korzenia), co czyni go największym znanym zębem mięsożernego dinozaura^[21].

To najważniejsze, bardziej szczegółowych nie będę dawała, np. o klasyfikacji. :)

 Tyranozaur (Tyrannosaurus rex) to jeden z największych drapieżników lądowych dotychczas istniejących na ziemi. Odnalezione skamieniałości świadczą o tym, że mógł dorastać do 12 metrów długości, do 6 metrów wysokości, i mógł ważyć do 6 i pół tony.
Stożkowe, piłowane na brzegach zęby tyranozaura były przystosowane do chwytania i nadgryzania kawałów mięsa, które dinozaur następnie odrywał potężnym szarpnięciem głowy. Gdy któryś z jego zębów został wyłamany, to na jego miejsce szybko wyrastał nowy. Polował ale nie gardził też padliną. Jednorazowo mógł zjeść nawet 200 kg mięsa. Taki posiłek starczył mu wtedy na kilka dni.
Naukowcom nie udało się wyjaśnić, do czego tyranozaurowi mogły się przydawać bardzo krótkie, zaopatrzone w dwa palce przednie kończyny. Tyranozaur miał wielką głowę, krótką i muskularną szyję, bardzo muskularne tylne kończyny, stopy zaopatrzone w wielkie pazury. Tułów tego dinozaura był masywny, ale wiele kości było pustych w środku, co zmniejszało ich ciężar. Potężny, sztywny ogon stanowił przeciwwagę dla tułowia i wielkiej głowy. Skóra tyranozaura była pokryta okrągłymi łuskami.
Tyranozaury zamieszkiwały obszar dzisiejszej Ameryki Północnej. Żyły w okresie zwanym późna kreda, czyli mniej więcej od 68 do 65 milionów lat temu. Były jednymi z ostatnich dinozaurów i wyginęły podczas wielkiego wymierania, które zakończyło erę mezozoiczną.
Tyranozaur należy do rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia).